İKLİM YASASI KAMU VİCDANINA TAKILDI
2 min read
TBMM Genel Kurulu’nda görüşülmeye başlanan İklim Kanunu Teklifi, kamuoyunda ve sivil toplum örgütlerinde oluşan yoğun baskı sonucu geri çekildi. Resmî gerekçe “teknik aksaklıklar” olarak gösterilse de, yasa teklifinin toplumsal ve hukuki meşruiyetinin tartışmalı olması belirleyici unsur oldu.
Söz konusu teklif, iklim kriziyle mücadele iddiasıyla sunulmasına rağmen; fosil yakıttan çıkış, emisyon azaltım hedefleri, bağımsız denetim, yaptırım mekanizmaları gibi temel unsurlardan yoksun oluşu nedeniyle tepki topladı.
Yasa metninin, doğayı ve halk sağlığını değil; şirketlerin taleplerini önceleyen bir anlayışla hazırlandığı eleştirileri öne çıktı. Kritik başlıkların muğlak bırakılması ya da “gönüllülük esasına” bağlanması, teklifin güvenilirliğini zayıflattı.
93 STK’dan ortak karşı duruş
Türkiye genelinden 93 çevre ve hukuk örgütü, yasa teklifine yönelik ortak bir bildiri yayımladı. Bildiride, düzenlemenin şirketleri aklayan ve çevresel suçlara meşruiyet sağlayan maddeler içerdiği vurgulandı.
Ekoloji Birliği adına yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“Bu yasa, toplumun değil, şirketlerin menfaatine göre hazırlanmıştır. Yaşanabilir bir gelecek için değil, sürdürülebilir kâr için kurgulanmıştır.”
Anayasa’ya aykırılık iddiası
Teklifte yer alan düzenlemelerin önemli bir kısmı, Anayasa’nın 56. maddesiyle çeliştiği gerekçesiyle eleştirildi. Söz konusu maddeye göre, herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir ve devlet bu hakkı korumakla yükümlüdür. Ancak teklifin, bu yükümlülüğü kamu otoritesine değil, özel sektörün inisiyatifine bıraktığı görülüyor.
Çevre hukukçuları, bunun ciddi bir anayasal boşluk yarattığına dikkat çekiyor.
Hedef var, yol haritası yok
Teklifte sıkça vurgulanan “2053 Net Sıfır Emisyon” hedefi, somut politika araçlarından yoksun olması nedeniyle sembolik bir iddiadan öteye gidemedi. Enerji, sanayi, ulaşım ve tarım gibi yüksek emisyonlu sektörlerde, ne tür dönüşümlerin planlandığına dair netlik bulunmuyor.
Yasaya yönelik tepkiler kamuoyuna özetle şu şekilde yansıdı:
| Başlık | Eleştiri |
|---|---|
| 1. Fosil Yakıt Bağımlılığı | Yasa, fosil yakıt kullanımını azaltmaya yönelik somut bir plan sunmadı. |
| 2. Emisyon Azaltım Hedefleri | Bilimsel temele dayalı, bağlayıcı hedefler belirlenmedi. |
| 3. Bağımsız Denetim Eksikliği | Denetim ve uygulama, kamu yerine özel sektör inisiyatifine bırakıldı. |
| 4. Anayasa’ya Aykırılık | Teklif, Anayasa’nın çevre hakkına ilişkin maddesiyle çelişiyor. |
| 5. Katılımcılığın Yokluğu | Hazırlık sürecine toplum, akademi ve STK’lar dahil edilmedi. |
About The Author
